Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là một bệnh tự miễn dịch gây viêm mãn tính ở các khớp, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Bệnh này không chỉ gây đau đớn và hạn chế khả năng vận động mà còn có thể dẫn đến biến dạng khớp và tàn phế nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả cho viêm khớp dạng thấp.
Nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp
VKDT xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các mô của chính cơ thể, cụ thể là màng hoạt dịch – lớp lót bên trong khớp.
Mặc dù nguyên nhân chính xác của VKDT vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các yếu tố sau đây có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh:
- Di truyền: Các gen nhất định có thể làm tăng nguy cơ phát triển VKDT.
- Yếu tố môi trường: Tiếp xúc với một số yếu tố môi trường như hút thuốc, ô nhiễm không khí và một số loại vi rút hoặc vi khuẩn có thể kích hoạt bệnh.
- Hormon: Phụ nữ có nguy cơ mắc VKDT cao hơn nam giới, điều này có thể liên quan đến các hormon nữ.
Triệu chứng của viêm khớp dạng thấp
VKDT thường bắt đầu với các triệu chứng nhẹ và tiến triển dần dần theo thời gian. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Đau khớp: Thường xảy ra ở các khớp nhỏ như khớp ngón tay, cổ tay, ngón chân. Đau khớp thường xảy ra đối xứng ở cả hai bên cơ thể.
- Sưng và nóng đỏ khớp: Các khớp bị viêm có thể sưng, nóng và đỏ.
- Cứng khớp: Cảm giác cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi yên trong thời gian dài.
- Mệt mỏi: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và có thể sốt nhẹ.
- Giảm cân: Việc mất cân không rõ nguyên nhân cũng có thể là dấu hiệu của VKDT.
Các phương pháp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp
Chẩn đoán VKDT đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm:
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các khớp bị đau, sưng và đánh giá phạm vi chuyển động của khớp.
Các phương pháp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp - Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm như yếu tố dạng thấp (RF), kháng thể chống lại cyclic citrullinated peptide (anti-CCP) và tốc độ lắng máu (ESR) có thể giúp xác định VKDT.
- Hình ảnh học: Chụp X-quang, siêu âm hoặc MRI có thể được sử dụng để đánh giá mức độ tổn thương khớp.
Các phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp
Mục tiêu chính của điều trị VKDT là giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương khớp. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
Thuốc điều trị
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm đau và viêm nhưng không ngăn ngừa được tổn thương khớp.
Corticosteroids: Thuốc này có tác dụng chống viêm mạnh, được sử dụng trong các đợt bùng phát của bệnh.
Thuốc chống thấp khớp thay đổi bệnh (DMARDs): Bao gồm methotrexate, leflunomide và sulfasalazine, giúp làm chậm tiến triển của bệnh và ngăn ngừa tổn thương khớp.
Thuốc ức chế miễn dịch: Như azathioprine và cyclosporine, giúp kiểm soát hệ thống miễn dịch.
Thuốc sinh học: Các thuốc như adalimumab, etanercept và infliximab, nhắm vào các phân tử cụ thể trong hệ thống miễn dịch để giảm viêm.
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu giúp cải thiện chức năng khớp và tăng cường sức mạnh cơ bắp. Các bài tập giãn cơ, tăng cường và luyện tập cân bằng có thể giúp người bệnh duy trì khả năng vận động và giảm đau.
Phẫu thuật
Trong những trường hợp nặng, khi các khớp bị tổn thương nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được xem xét. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm thay khớp, sửa chữa khớp và loại bỏ màng hoạt dịch.
Chế độ dinh dưỡng và lối sống
Chế độ ăn uống: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, canxi, vitamin D và các chất chống oxy hóa có thể giúp giảm viêm và tăng cường sức khỏe xương khớp.
Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu cần thiết để giảm áp lực lên các khớp.
Tập thể dục đều đặn: Tập các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội và yoga để duy trì sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp.
Các biện pháp phòng ngừa viêm khớp dạng thấp
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn VKDT, nhưng một số biện pháp sau đây có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh:
Không hút thuốc: Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ chính của VKDT, do đó, ngừng hút thuốc có thể giảm nguy cơ phát triển bệnh.
Bảo vệ khớp: Tránh các hoạt động gây căng thẳng quá mức lên các khớp và sử dụng các thiết bị hỗ trợ nếu cần thiết.
Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây nhiễm trùng để bảo vệ hệ miễn dịch.
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý mãn tính có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát được bệnh tình và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của VKDT, hãy tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ các chuyên gia y tế để được chăm sóc tốt nhất.
